นักโภชนาการแนะกินเจให้ได้โภชนาการต้องครบ 5 หมู่ 
และให้ระวังขาดโปรตีนและวิตามินบี 12 เตือนสิ่งต้องเลี่ยงช่วงเจ แป้ง-เค็ม-มัน 
และ 2 ต้อง คือล้างผักให้สะอาดและออกกำลังกาย

     การรับประทานอาหารในช่วงเทศกาลถือศีลกินเจ ว่าในช่วงระยะเวลา 10 วันนี้ ต้องเลือกอาหารให้ถูกหลักโภชนาการและมีสารอาหารครบ 5 หมู่ โดยเฉพาะโปรตีนซึ่งมีมากในเนื้อสัตว์ และวิตามินบี 12 ที่ตามปกติร่างกายได้รับจากตับ นม และไข่แดง จึงต้องหาอาหารทดแทน ซึ่งโปรตีนชั้นดี คือ ถั่วเมล็ดแห้ง ให้โปรตีนเทียบเท่าเนื้อสัตว์ เช่น เต้าหู้ น้ำเต้าหู้ หรือโปรตีนเกษตร โดยหากทานเต้าหู้แผ่น 1 แผ่น ให้ปริมาณโปรตีนเทียบเท่าเนื้อหมูราว 3-4 ชิ้น สำหรับวิตามิน บี 12 หากร่างกายขาดจะทำให้โลหิตจาง ปลายประสาททำงานลดลง เกิดอาการชาที่แขนและขา ความจำไม่ดี และอารมณ์แปรปรวน แต่จะเกิดกับผู้ที่ทานเจหรือมังสวิรัติต่อเนื่องนานหลายปี เพื่อป้องกันการขาดวิตามินบี 12 ไม่ควรเคร่งครัดทานเจมากเกินไป เพราะจะส่งผลเสียต่อร่างกายได้ โดยอาจดื่มนมวัวทดแทนหรือกินข้าวซ้อมมือสม่ำเสมอ ทั้งนี้ การถือศีลกินเจ ถือเป็นเรื่องดี เพราะนอกจากทำให้จิตใจบริสุทธิ์แล้ว ยังเป็นการสร้างพฤติกรรมที่ดีในการรับประทานผักด้วย

สิ่งที่ต้องระวังในช่วงเทศกาลถือศีลกินเจ มี 3 เลี่ยงและ 2 ต้อง

      1.หลีกเลี่ยงอาหารประเภทแป้งเพราะจะเพิ่มน้ำหนักตัว เพราะอาหารเจมีผักเป็นส่วนใหญ่ ผักย่อยง่ายจึงหิวบ่อย คนที่กินเจจึงมักทานแป้งมากขึ้นด้วย แต่ถ้าเผาผลาญไม่หมดก็สะสมกลายเป็นน้ำตาล
      2. หลีกเลี่ยงอาหารมันจัดอาหารเจมักใช้การผัดหรือทอด จึงต้องระวังน้ำมันส่วนเกิน ควรหันมาทานอาหารประเภท ต้ม นึ่ง อบ ยำ แทน ซึ่งรสชาดิดีไม่แพ้กัน
      3.หลีกเลี่ยงอาหารรสเค็มจัด เพราะอาหารหลายชนิดในช่วงเจ จะทำในปริมาณมากๆ จึงมีการใส่เกลือ ซีอิ้ว เพื่อช่วยถนอมอาหารให้อาหารอยู่ได้หลายวัน จึงอาจได้รับเกลือเกินความจำเป็น ซึ่งเป็นสาเหตุของความดันโลหิตสูงและโรคไต 

ส่วน “2 ต้อง" คือ

      1.ต้องล้างผักให้สะอาดถูกวิธี โดยล้างให้น้ำไหลผ่านอย่างน้อย 2 ครั้ง ๆ ละ 5-10 นาที เพื่อป้องกันสิ่งปนเปื้อนโดยเฉพาะสารเคมีกำจัดศัตรูพืชตกค้างซึ่งหลายชนิดเป็นสารก่อมะเร็ง

      2.ควรออกกำลังกายเพื่อเผาผลาญพลังงานไม่ให้สะสมกลายเป็นไขมัน โดยเดินเร็ว 30 นาที หรือปั่นจักรยาน 40 นาที จะเผาผลาญพลังงานได้ 150 กิโลแคลอรี่

"อาหารเจ"  
แบบครบถ้วนกระบวนความ

     อาหารเจ เป็นอาหารที่ปรุงโดยปราศจากเนื้อสัตว์รวมทั้งไม่มีส่วนประกอบใดๆ จากสัตว์ทุกประเภท และที่สำคัญอาหารเจ งดเว้นการปรุงการเสพพืชผักฉุน 5 ชนิด โดยผักดังกล่าวเหล่านี้ เป็นผักที่มีรสหนักกลิ่นแรง  นอกจากนี้ยังมีฤทธิ์ที่ทำลายพลังธาตุทั้ง 5 ในร่างกาย เป็นมูลเหตุให้อวัยวะหลักสำคัญภายในทั้ง 5 ทำงานไม่ปกติ สำหรับผู้ปฏิบัติสมาธิฝึกจิตไม่ควรรรับประทานเป็นอย่างยิ่ง เพราะผักดังกล่าวมีฤทธิ์กระตุ้นจิตใจอารมณ์ให้เร่าร้อน ใจคอหงุดหงิดง่าย และยังมีผลทำให้พลังธาตุในกายรวมตัวกันได้ยาก
     รายละเอียดของผักแต่ละประเภทมีดังนี้
     1. กระเทียม ทั้งหัวกระเทียม ต้นกระเทียม อาจส่งผลกระทบต่อธาตุไฟของร่างกาย แม้ว่ากระเทียมจะมีสารที่ช่วยลดคอเลสเตอรอล แต่กระเทียมมีความระคายเคืองสูง อาจไปทำลายการทำงานของหัวใจได้ ดังนั้น ผู้ที่เป็นโรคกระเพาะอาหาร หรือโรคตับ ไม่ควรรับประทานกระเทียมมาก
     2. หัวหอม รวมไปถึงต้นหอม ใบหอม หอมแดง หอมขาว หอมหัวใหญ่ ซึ่งตามหลักการแพทย์โบราณของจีนเชื่อว่า หัวหอม จะกระทบกระเทือนต่อธาตุน้ำในร่างกาย และไปทำลายการทำงานของไต แม้ว่าหอมแดง จะมีฤทธิ์ช่วยขับลม แก้ท้องอืด แก้ปวดประจำเดือน แต่ไม่ควรบริโภคมากเกินไป เพราะจะทำให้เกิดอาการหลงลืมได้ง่าย นอกจากนี้ อาจส่งผลให้มีอาการตาพร่ามัว รวมทั้งมีกลิ่นตัวแรงกว่าปกติด้วย 
     3. หลักเกียว หรือที่รู้จักว่า กระเทียมโทนจีน ลักษณะคล้ายหัวกระเทียมที่พบเห็นทั่วไป แต่จะมีขนาดเล็ก และยาวกว่า ในทางการแพทย์ของจีนเชื่อว่า หลักเกียว ส่งผลกระทบกระเทือนต่อธาตุดินในร่างกาย และไปทำลายการทำงานของม้าม
     4. กุยช่าย เชื่อกันว่า กุยช่าย จะไปกระทบกระเทือนต่อธาตุไม้ในร่างกาย และทำลายการทำงานของตับ
     5. ใบยาสูบ ไม่ว่าจะเป็นยาเส้น บุหรี่ หรือของเสพติดมึนเมา เนื่องจากสิ่งเสพติดเหล่านี้จะส่งผลกระทบต่อธาตุโลหะในร่างกาย และทำลายการทำงานของปอด
เพราะฉะนั้น โดยหลักเกณฑ์ที่มีมาแต่ครั้งบรรพกาลกล่าวได้ว่า "อาหารเจ" หรือ "อาหารของคนกินเจ" จีงเป็นอาหารที่ปรุงและรับประทานตาม หลักเวชศาสตร์และเภสัชศาสตร์โบราณจองจีนนั่นเอง

ข้อควรปฏิบัติในการรับประทานอาหารเจ

    1.) พืชผักและผลไม้ เป็นของคู่กันเสมอนอกจากผักสดๆ ที่นำมาปรุงเป็นอาหารแล้ว คนกินเจ จำเป็นต้องรับประทานผลไม้สดๆ หลังอาหารทุกมื้อ อย่างสม่ำเสมอ การเลือกซื้อผักผลไม้เพื่อนำมาปรุงและการบริโภคในแต่ละวันควรจัดให้ได้ครบ ตามสีของธาตุทั้ง 5 ดังนี้
    - สีแดง(แดงส้ม, แสด, ชมพู) สัญลักษณ์ ธาตุไฟ ได้แก่ มะเขือเทศ, พริกสุก, หัวแคร์รอต มะละกอ, ส้ม, แตงโม ฯล
    - สีดำ (น้ำเงิน, ม่วง) สัญลักษณ์ ธาตุน้ำ ได้แก่ มะเขือม่วง, เผือก, เห็ดหูหนู ละมุด, ลูกหว้า, องุ่น ฯลฯ
    - สีเหลือง (เหลืองแก่, เหลืองอ่อน) สัญลักษณ์ ธาตุดิน ได้แก่ ฟักทอง, ข้าวโพด, พริกเหลือง มะม่วง, กล้วย, ทุเรียน ฯลฯ
    - สีเขียว (เขียวเข้ม, เขียวอ่อน) สัญลักษณ์ ธาตุไม้ ได้แก่ ผักคะน้า, ถั่วฝักยาว, ผักบุ้ง ฝรั่ง, ชมพู่, มะเฟื่อง ฯลฯ
    - สีขาว (ขาวนวล, ขาวสะอาด) สัญลักษณ์ ธาตุโลหะ ได้แก่ หัวผักกาดขาว, ผักกาดขาว, กะหล่ำดอก มะพร้าว, น้อยหน่า ฯลฯ
ประเทศไทยเป็นประเทศที่อุดมสมบูรณ์ด้วยผักผลไม้หลายหลาก ตลอดปีเราสามารถหามาบริโภคได้ไม่ขาดแคลน จึงควรเลือกซื้อมาปรุงและบริโภคให้ครบโดยสลับเปลี่ยนหมุนเวียนในแต่ละวันโดยไม่ซ้ำกัน ซึ่งไม่จำเป็นต้องมีราคาแพงหรือหายาก แต่ควรยึดหลักประหยัดแต่มีคุณประโยชน์สูง

       2.) เมล็ดธัญพืช นอกจากผักผลไม้ที่ต้องรับประทานให้ ครบทุกสีเป็นประจำแล้ว เมล็ดธัญพืชได้แก่ ถั่ว ถั่วเปลือกแข็งทุกประเภท พืชที่เป็นหัวในดิน เช่น เผือก มัน กลอย มีคุณค่าทางโภชนาการสูงมาก โดยเฉพาะเมล็ดถั่วมีสารอาหารครบทุกหมู่ ได้แก่ คาร์โบไฮเดรต คือแป้งและน้ำตาล โปรตีน ไขมัน วิตามิน เกลือแร่หลายชนิด คนที่กินเจควรรับประทานถั่วทั้ง 5 สีเป็นประจำ ได้แก่ ถั่วแดง ถั่วดำ ถั่งเหลือง ถั่วเขียว ถั่วขาว
      ถั่วทั้ง 5 สีนี้ ราคาไม่แพงมีอยู่แพร่หลาย บางทีก็ทำเป็นของหวานต่างๆ เช่น ถั่วดำบวช ถั่วแดงต้มน้ำตาล ถั่วเหลืองน้ำกะทิ (เต้าส่วน) ถั่วเขียวต้มน้ำตาลกรวด ถั่วลิสงอบ หรือเคลือบน้ำตาล ลูกเดือยบวช ถั่วขาวกวน ฯลฯ สำหรับถั่วขาวไม่ค่อยจะมีการปลูกแพร่หลายในประเทศไทย แต่ก็สามารถรับประทานถั่วลิสงซึ่งให้ประโยชน์ทดแทนกันได้ ควรหมุนเวียนไปให้ครบทุกสีจะทำให้ร่างกายได้รับสารอาหารที่เป็นประโยชน์ และช่วยเสริมให้อวัยวะหลักสำคัญภายในทำงานได้ดียิ่งขึ้น
เนื้อเมล็ดในของพืชผัก อันได้แก่ เมล็ดทานตะวัน เมล็ดฟักทอง เมล็ดแตงโม มันฮ่อ นับเป็นของขบเคี้ยวที่คนกินเจรู้จักดี เนื้อในของเมล็ดพืชดังกล่าว เป็นแหล่งอาหารที่อุดมไปด้วยแร่ธาตุและวิตามินมากมายหลายชนิด ซึ่งทรงคุณค่าทางโภชนาการอย่างยิ่ง
       ถั่วทั้ง 5 สีที่ให้คุณประโยชน์ต่ออวัยวะหลักภายใน
       1. ถั่วแดง (RED BEANS) ให้คุณต่อหัวใจ
       2. ถั่วดำ (BLACK BEANS) ให้คุณต่อไต
       3. ถั่วเหลือง (SOY BEANS) ให้คุณต่อม้าม
       4. ถั่วเขียว (GREEN BEANS) ให้คุณต่อตับ
       5. ถั่วขาว (WHITE BEANS) ให้คุณต่อปอด
       ธาตุทั้ง 5 สี ถั่วแต่ละสี บำรุงอวัยวะ ธาตุไฟ ธาตุน้ำ ธาตุดิน ธาตุไม้ ธาตุโลหะ แดง ดำ เหลือง เขียว ขาว ถั่วแดง ถั่วดำ ถั่วเหลือง ถั่วเขียว ถั่วขาว หัวใจ ไต ม้าม ตับ ปอด

      3.) การได้รับประทานสาหร่ายทะเลทั้งสดและแห้งพร้อมทั้งใช้เกลือทะเลมาปรุงลงในอาหาร ทั้ง 2 อย่างนี้มีไอโอดีน ซึ่งจะสามารถป้องกันโรคคอพอกได้เป็นอย่างดี

     4.) งาขาวและงาดำ ในอาหารและขนมคนกินเจควรใช้งาปรุงผสมด้วยเสมอ ไม่ว่าจะเป็นงาขาวหรืองาดำ เพราะในเมล็ดงามีกรดไขมันไลโนเลอิค (LINOLEIC ACID) ซึ่งจำเป็นต่อร่างกายมากแต่ร่างกายไม่สามารถสร้างขึ้นเองได้
       สำหรับผู้ทำ อาหารเจ รับประทานเอง ให้นำงาขาวมาล้างเอาผงฝุ่นออกจนสะอาดดี ตักใส่ตะแกรงทิ้งไว้ให้หมาดแล้วใช้ไฟอ่อนๆ คั่วในกระทะจนสุกเหลืองพอเย็นจึงนำมาโขลกหรือ ปั่นให้แตกด้วยเครื่อง จะทำให้ได้ประโยชน์จากน้ำมันที่อยู่ในเมล็ดดียิ่งขึ้น งานที่บดแล้วจะมีกลิ่นหอมสามารถนำใช้ปรุงอาหาร และขนมได้ทุกประเภท ทำให้มีรสดี หอมน่ารับประทาน โดยปกติผู้ที่กินเจควรรับประทานงาปริมาณวันละ 2 ช้อนโต๊ะ ก็นับว่าเพียงพอแก่ความต้องการของร่างกาย

      5.) ผู้ที่กินเจ ไม่ควรรับประทานรสจัดเกินไป เช่น เผ็ดจัด เค็มจัด ขมจัด เปรี้ยวจัด หวานจัด รสชาติที่จัดมากๆ จะส่งผลไปถึงอวัยวะหลักดังนี้
     รสขม ส่งผลต่อ หัวใจ
     รสเค็ม ส่งผลต่อ ไต
     รสหวาน ส่งผลต่อ ม้าม
     รสเปรี้ยว ส่งผลต่อ ตับ
     รสเผ็ด ส่งผลต่อ ปอด

     6.) หลีกเลี่ยงการบริโภคอาหารหมักดอง เช่น ผักดอง ผลไม้ดอง เครื่องกระป๋อง อาหารสำเร็จรูป ควรหันมารับประทานอาหารสดที่ปรุงใหม่ๆ จะให้คุณประโยชน์ต่อร่างกายมากกว่า

     7.) เครื่องดื่ม คนกินเจควรดื่มน้ำผลไม้สดๆ ตามธรรมชาติ เช่น น้ำส้ม น้ำมะเขือเทศ น้ำสับปะรด น้ำอ้อย น้ำมะพร้าว น้ำใบบัวบก น้ำมะตูม ฯลฯ ทำให้ร่างกายและผิวพรรณสดชื่นเปล่งปลั่ง เราควรงดน้ำหวานที่ปรุงแต่งรสและเจือสีสังเคราะห์เพื่อหลีกเลี่ยงพิษภัยจากสิ่งปลอมปนและปริมาณน้ำตาลที่เยอะเกิน ที่สำคัญดื่มน้ำสะอาดให้ได้วันละ 8 แก้วเป็นประจำทุกวัน

ขอบคุณเนื้อหาจาก บ้านฝัน.คอม